Tellingen in het hertogdom Brabant
Het hertogdom Brabant organiseerde al vanaf de veertiende eeuw tellingen binnen haar bevolking. Dit hertogdom strekte zich uit over Nederland en België. Belgische genealogen, vooral in de grensstreken, kunnen daarom voorouders in Noord-Brabant vinden.
Er waren verschillende redenen om lijsten van de bevolking op te stellen: fiscale oogmerken zoals het innen van hooftgelt en ophalen van bedezettingen, tellen van de hoeveelheid graenen per huishouden, een telling van het aantal dieren, een haardtelling, enzoverder.
Zij geven een momentaan zicht op de samenstelling van een gemeentelijke of stedelijke bevolking. Deze tellingen geven om allerhande redenen meestal geen al te gedetailleerd overzicht van de bevolking.
Tellingen door FV-Kempen gepubliceerd
(of door leden van FV-Kempen ter beschikking gesteld)
Placcaert ordonnerende aen alle Inwoonders van Brabant hunnen Graenen te voeren in eene van de Steden van Loven, Brussele, Antwerpen, Mechelen, Diest, Soutleeuw, Lier ofte Herentals, behoudelijck dat sy daer van vermogen te behouden ’t gene noodtsaeckelijk sal wesen voor hun verdoen van een maendt,
t’ arbitreren ende te taxeren by die van de Weth.
Van den 7. November 1693
Turnhout: stad en vrijheid – begijnhof – Oud-Turnhout met Schoonbroek
Naamindex van de tellingen in 1693 in de toenmalige omschrijving van de stad Turnhout.
Oud-Turnhout met Schoonbroek + aangevuld met folio 133v
Turnhout – Stad en Vrijheid
Turnhout – Begijnhof (herziene uitgave)
Inkohiering van het hoofdgeld in 1696
Bevolking van Turnhout. Cohier hoofdgeld 1696 (Transcriptie door Ger W.H. Matthee).
Ordonnantie verclaerende, dat onder het verbod van den 13.April lestleden ende 25. deser van den uytvoer der Graenen oock begrepen is den uytvoer van het Broodt, ordonnerende daer er-boven t’ ondersoecken allen de huysen, mitsgaeders d’ Abdyen, Cloosters ende andere Plaetsen
om te achterhaelen de quantiteit der Graenen.
Van den 29. Mey 1709.
Fusiegemeente Lille = Gierle – Lille – Poederlee – Wechelderzande met Vlimmeren. Vlimmeren en Wechelderzande scheidden in 1768. Vlimmeren is sinds 1977 een deelgemeente van Beerse.
Reglement ordonnerende een denombrement generael
der ingesetenen van den hertoghdomme van Brabant.
Van den 27. december 1754.
De telling werd uitgevoerd begin januari 1755. Het toenmalige schrift-op enkele uitzonderingen na- lijkt grotendeels op het huidig schriftbeeld. De oorspronkelijke tellingen kan men dan meestal zonder veel problemen lezen op de website van het Rijksarchief in België. Hieronder volgen de naamindexen of verwijzingen naar transcripties van de gemeenten in het werkgebied van FV-Kempen.
Woordverklaringen bij denombrement generael van 1754
1 sille of zille is 100 roeden. 4 sillen is 1 bunder
Cossaert komt van cossate. Kleine landbouwer vooral in (het hertogdom) Brabant, een vrijgemaakte lijfeigene; zij hadden geen aandeel aan de eigendom van het land, en waren soms alleen dagloners. Lijfeigenen bestonden niet meer in het hertogdom in de 18de eeuw. Nochtans heeft de Habsburgse keizer Jozef II het lijfeigenschap in andere Oostenrijkse gebieden nog afgeschaft (Historiek).
Ste Agneetendael in Arendonk.
Woordverklaringen in:
Historische woordenboeken van het Nederlands en het Fries.
Etymologisch woordenboek
Oude maten en gewichten in Brabant, Vlaanderen en Limburg.
‘Versie datum‘ in de voet van het document naamindex betekent dat er verbeteringen in de toekomst mogelijk zijn.
(*) Opmerkingen bij de telling van 1754
– Brecht: enkele namen, telling van de persoonskenmerken
– Geel: de kolom van de kinderen bevat een vouw waardoor het niet altijd duidelijk is hoeveel kinderen er feitelijk geteld werden.
– Halle (Zoersel): in de 18de eeuw behoorde Halle (Vlaams-Brabant) tot Henegouwen (https://www.halle.be/denast/menu/erfgoed/geschiedenis-stad-halle)
– Westerlo: bij het transcriberen was het niet altijd duidelijk bij welk huishouden de domestiquen, de vremdelinghe en degene levende van de h: Geest behoorden. Andere toewijzingen aan een huishouden zijn voor deze personen dus mogelijk.
– Westmalle: geen namen, telling van de persoonskenmerken
– Zoersel: geen namen, telling van de persoonskenmerken
Renteboeken, grondboeken, ….
Manuaal van 1422 ‘Rentboek Commanderij Ter Brake (Alphen, Noord-Brabant).
De foto’s van de oorspronkelijke ingebonden perkamenten. Het deel van Oosterhout is reeds getranscribeerd.
Noord-Brabantse plaatsen: Alphen, Baarle, Etten, Gilzen, Ginneken, Goirle, Oosterhout, Oosterwijk, Baarle, Tilburg.
Belgische plaatsen: Duffel, Herentals, Meerle, Oosthoven (Oud- Turnhout), Weelde,
Oosterhout (Noord-Brabant) Rentboek Ter Brake, ‘Het manuaal van 1422’ (Transcriptie door Ger W.H. Matthee)